Inleveren voor of tegen het neoliberalisme - Paul Verhaeghe deel I

Even een stukje uit de lezing door professor Verhaeghe P.

Geciteerde werken

Verhaeghe, P. (2012, januari 30). We strike back.vooruit.be. Opgeroepen op november 14, 2013, van We strike back: http://westrikeback.vooruit.be/wp-content/uploads/2012/01/LezingPaulVerhaeghe-Neoliberalisme1.pdf

 

Niet zo lang geleden werd de maatschappij bepaald door het samenspel tussen

minstens vier dimensies: het politieke, het religieuze, het economische en het

culturele – waarbij het politieke en het religieuze luik de doorslag gaven. Vandaag

zijn al die dimensies verdwenen: politiekers zijn voer voor Geert Hoste, over de

religie kunnen we best zwijgen en iedereen is kunstenaar. Er blijft maar één

dominant discours meer over, met name het economische. Wij leven in een

neoliberale samenleving waarin alles een product geworden is. Bovendien gaat dit

gepaard met een koppeling aan de zogenaamde meritocratie, waarbij iedereen

verantwoordelijk geacht wordt voor het eigen succes of de eigen mislukking – dit is

de mythe van de self made man. Als je slaagt, heb je het aan jezelf te danken, als je

mislukt ook en het belangrijkste criterium is winst, geld – het moet opbrengen, dat is

de boodschap.

Dit neoliberaal discours is dwingend aanwezig op alle mogelijke vlakken, het

bepaalt niet alleen de economie, maar ook de zorgsector, ook het onderwijs, ook het

onderzoek, ook de media. En zelfs daar stopt het niet: het neoliberalisme heeft

ondertussen onze identiteit ingekleurd, waardoor het nagenoeg onzichtbaar

geworden is. Vandaar ook het idee dat dit het einde van de geschiedenis zou zijn,

het punt waar we alle ideologieën kunnen opdoeken omdat het neoliberalisme zich

aandient als een weergave van de mens ‘zoals hij is’. De mens is nu eenmaal

egoïstisch en corrupt, zo luidt het, enkel uit op eigen voordeel en genot en altijd in

concurrentie met de ander – survival of the fittest, selfish genes, weet je wel? Wie

daar anders over denkt, is naïef en dom. Get real, dat is het ironische bevel.

 

Even nadenken over hetgeen hij zegt: We leven in een neoliberale samenleving waar alles en iedereen een product geworden is, en dat gaat gepaard met de zogenaamde meritocratie.

Dit is zeer herkenbaar tenminste als je naar de samenleving kijkt met je economische bril op. Alles draait om snelheid, productiviteit, presteren... Ik kan hier nog even verwijzen naar mijn vorige post waar ik het ook al over dit onderwerp heb gehad. Maar ik heb toen ook gezegd dat we ook naar onszelf moesten kijken en niet alles op 'het systeem' gaan steken. (Maar later vertel ik daar wel meer over). Het is inderdaad een zeer egoïstische gedachte die van de self made man. Een beetje solidariteit kan geen kwaad toch? En bijna iedereen zal ja knikken, maar als het er op aan komt is de mens een egoïstisch ding dat uit is op zaken die in eigen voordeel spelen. Denk maar aan de discussie laatst in het parlement over de meer dan royale opzegvergoeding voor ex-parlementariërs. En ik ga nu ook niet de schuld in de schoenen van die mensen schuiven. Wie zou zijn gewonnen geld van de lotto uitdelen aan de armen? Wie geeft er op het einde van de maand zijn resterend (als dat er al is) loon aan de minderbedeelden? Of zien we die mensen zoals al snel gezegd wordt in menig café als de profiteurs van onze samenleving?

We moeten onszelf een heleboel vragen stellen in deze kwestie denk ik. Ik althans ook als ik eerlijk ben, en dat moet ik in deze wel zijn. Anders verloochen ik mezelf een tweede keer. Ik heb al menigmaal de theorie van "survival of the fittest" toegepast, en ik had meestal het gevoel toen dat het moest, met andere woorden, ik kon niet anders. Eten of gegeten worden.

Mijn besluit in deze tegenover mezelf is dat verandering bij onszelf ligt en we niet alles in anderen hun schoenen moeten schuiven, maar dat die verandering aartsmoeilijk is en dat we er zullen moeten bij inboeten. Maar ook in kleine zaken kan je veranderen, let op de details, vraag jezelf af wat je wel kan doen in plaats van niet. Vraag jezelf ook af of alles wat je hebt of wil hebben wel nodig is. Luxe zit zo verweven in ons leven dat we bijna niet meer zonder kunnen, maar ik stel me even de vraag of we wel degelijk met 2 auto's moeten rijden. En van zodra ik me die vraag gesteld heb denk ik alweer aan de ontslagen arbeiders van bv. Ford Genk...

Maar ik voel me ook klein bij dit besluit, en voel ook onmacht bij die aartsmoeilijke taak die op me wacht, maar ik weet dat je kan starten met kleine zaken, en dat doe ik nu toch ook al. Ik moet niet alleen de zwarte spiegel voor mijn gezicht houden... Ik blijf nu ook al eens op de rand van iemand zijn bed zitten tijdens de uitoefening van mijn huidige job, terwijl er nog 60 wachtenden zijn op de afdeling. Maar ik verstrooi dan toch een klein beetje respect en geluk rond bij die mensen, en dan telt eerder het spreekwoord: "Beter één vogel in de hand, dan tien in de lucht".